گردشگری سلامت

در این عصر پزشکی جهانی که سفرهای بین المللی و اطلاعات آنلاین پزشکی به راحتی  در دسترس عموم است. توریسم یک مسئله مهم، برای سیستم های مراقبت های بهداشت ملی و هم از دیدگاه بهداشت جهانی امری ضروری است و می تواند نقشی بسزا در جهت توسعه گردشگری ایفا نماید. گردشگری پس از صنعت خودرو سازی و نفت، سومین صنعت بزرگ جهان به شمار می رود و تاثیر بسزایی در درآمدهای ارزی کشورها دارد و قطع به یقین در آینده ای نزدیک به صنعت اول جهان تبدیل خواهد شد.

سازمان جهانی گردشگری(WTO) گردشگری سلامت را اینگونه تعریف می کند:

استفاده از خدماتی که به بهبود یا افزایش سلامتی و روحیه فرد (با استفاده از آب های معدنی، آب و هوا یا مداخلات پزشکی) منجر می شود و در مکانی خارج از محل سکونت فرد (بیش از 24 ساعت) به طول می انجامد.

مقوله گردشگری سلامت فراتر از گردشگری درمانی است. شعار جهانی توریسم سلامت: امکانات و خدمات در حد کشورهای جهان اول یا پیشرفته و هزینه ها و قیمت ها در حد کشورهای در حال توسعه و جهان سوم.

تاریخچه توریسم سلامت:

اولین نمونه ثبت شده از مهاجرت مردم برای درمان، به هزاران سال قبل برمی‌گردد. زمانی که مسافران یونانی از مدیترانه شرقی به منطقه ی کوچکی در خلیج سارونیک به نام اپیداریا سفر کردند. این منطقه پناهگاه خداوند شفا، آسکلوپویس بود که اعتقاد داشتند باعث درمان بیماری‌هایشان می‌شود. شهر‌های دارای چشمه‌های آبگرم از مقاصد اولیه به عنوان گردشگری درمانی بودند. همچنین اروپاییان در قرن ۱۸ از چشمه های آب گرم بازدید می‌کردند زیرا اعتقاد داشتند آب این چشمه ها دارای املاح معدنی است که برای درد هایی همانند نقرس، اختلالات کبد، برونشیت و ... مفید بوده است. به همین ترتیب در قرن های بعد کلینیک هایی غیرانتفاعی تاسیس شدند که فرصت‌های جدیدی را برای بیماران نیازمند به درمان و روش‌های جراحی که در محل اقامت خود در دسترس نبود، فراهم می کردند. اما سفر بین‌المللی به منظور عمل جراحی یک پدیده‌ای است که اخیرا به وجود آمده است. در آمریکا نیز مردم به چشمه‌های آب معدنی، اقامتگاه‌های مجاور دریا مسافرت می‌کردند. قدیمی‌ترین منطقه چشمه‌های آب گرم آمریکا ساراتوگاست که از حدود ۲۰۰ سال پیش به صورت یک منطقه تجاری در این زمینه با ارائه تسهیلات اقامتی و پذیرایی مناسب، فعال شده است. همچنین می‌توان به چشمه‌های آب‌معدنی نزدیک ایالات فیلادلفیا و ویرجینیا اشاره کرد. برای حداکثر کردن مطلوبیت سفر، تسهیلاتی از قبیل کتابخانه، تماشاخانه، تالار موسیقی و زمین‌های بازی برای مفرح کردن اوقات گردشگران ایجاد شده است به طوری‌که امروزه مردم نه فقط برای آب‌درمانی بلکه به قصد استفاده از انواع سرگرمی‌های اجتماعی به این مناطق سفر می‌کنند.  مثلا در دهه ۱۹۸۰ کاستاریکا مورد هجوم تعداد زیادی خارجی که به دنبال جراحی زیبایی و دندان بودند واقع شد و در سال ۱۹۹۰ میلادی پزشکان در این کشور برای جلب بیماران خارجی جراحی های زیبایی مثل لیفت صورت و لیپوساکشن را با هزینه بسیار پایین انجام می‌دادند. در اواخر دهه اول قرن ۲۱ تخمین زده می‌شد که بین ۲۰۰۰۰ تا ۲۵۰۰۰ گردشگر پزشکی از کاستاریکا بازدید کردند که نسبت به سال های گذشته افزایش چشمگیری داشته است.

فواید توریسم درمانی:

- مشاغل بهداشتی و درمانی زیادی ایجاد می‌کند.

- امکانات بهداشتی بیشتری ایجاد می کند.

- دسترسی به جدیدترین فناوری های پزشکی.

- مشارکت در بهداشت جهانی.

- تبادل دانش و تجربه متخصصان.

- ایجاد درآمد خارجی برای کشور و واردات ارز.

انواع گردشگری درمانی و سلامت:

- گردشگری تندرستی (Wellness Tourism) : در این نوع از گردشگری سلامت، فرد برای حفظ و تقویت سلامتی و روحیه خود و برای رهایی از تنش‌های زندگی روزمره و تجدید قوا، بدون مداخله و نظارت پزشکی راهی سفر می‌شود. معمولا این گردشگران، بیماری جسمی مشخصی ندارند و بیشتر در پی بهره‌مندی از طبیعت شفابخش و دوری از شلوغی‌ها، تنش‌ها و آلودگی‌های زندگی شهری هستند. یکی از جاذبه‌ها و امتیازات ایران برای گردشگری درمانی در حوزه‌ی آب درمانی است، به طوری که در حال حاضر بیش از ۱۰۰۰ چشمه آب معدنی شناسایی شده است. از دیگر جاذبه‌های گردشگری تندرستی در ایران، وجود هتل‌ها و ویلاهای جنگلی، کویری، ساحلی و یا کوهستانی است. که افراد می‌توانند در آرامش کامل در محیط زیست پاک تندرستی خود را بهبود بخشند.

-گردشگری طبیعت درمانی (Curative Tourism): گردشگری طبیعت درمانی به معنای مسافرت افراد به منظور استفاده از

منابع درمانی طبیعی (آب های معدنی، نمک، لجن و ...) برای درمان برخی بیماری ها یا گذران دوران نقاهت تحت نظارت و مداخله پزشک صورت می گیرد.

-  گردشگری پزشکی (Medical Tourism): این نوع از گردشگری عموما برای درمان بیماری یا انجام عمل جراحی و یا چک‌آپ سلامت گردشگر در کلینیک‌ها و بیمارستان‌های کشوری با امکانات پزشکی بالا و هزینه‌های درمانی مناسب انجام می‌گیرد. توریسم درمانی مهم‌ترین و حساس‌ترین نوع گردشگری است زیرا به طور مستقیم با جان و سلامت انسان ارتباط دارد.

اقدامات لازم برای قبل از شروع سفر گردشگران پزشکی:

گردشگران سلامت ترجیحا 4 تا 6 هفته قبل از سفر بهتر است با پزشک متخصص در این زمینه مشورت کنند. همچنین بهتر است قبل از اقدام به سفر حتما با ارائه دهندگان خدمات در مانی در کشور مقصد صحبت کنند و تمامی اطلاعات لازم از جمله مراقبت های قبل و بعد از عمل را دریافت کنند تا هیچگونه ابهامی برای فرایند سفر و درمان وجود نداشته باشد.

گردشگری پزشکی در ایران:

در ایران متولیان گردشگری پزشکی شامل سه نهاد: سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری، وزارت بهداشت و درمان و وزارت امور خارجه می شود.

جاذبه های گردشگری در ایران:

- قیمت: شاید مهم ترین مزیت ایران در گردشگری پزشکی ارزان بودن خدمات نسبت به کشورهای اروپایی و آمریکایی می باشد.

- آب درمانی: جاذبه مهم دیگر ایران، آب درمانی است که که در توریسم سلامت بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. ایران با دارا بودن بیش از هزار چشمه آب معدنی شناخته شده توانایی جذب سهمی بالا در این قسمت را دارد.

- لجن درمانی: لجن درمانی در توریسم سلامت از جایگاهی خوب برخوردار است و ایران نیز با دارا بودن امکانات مناسب همچون سواحل دریاچه ارومیه یا دامنه های کوه تفتان، آمادگی دارد تا در این زمینه نیز جاذبه توریستی باشد.

- نمک درمانی: یکی از جاذبه ها که به تازگی مورد توجه توریست های بین المللی قرار گرفته غار درمانی و نمک درمانی است. ایران با داشتن چندین گنبد نمکی می تواند در این خصوص به یکی از قطب های گردشگری پزشکی تبدیل شود.

- طب سنتی: جاذبه دیگری که چند وقت اخیر مورد توجه قرار گرفته است طب سنتی ایرانی است.